PENDHEKAR KAMPUNG PINDHANGAN SAWIJINING CRITA FIKSI KANURAGAN : TINTINGAN SOSIO - ANTROPOLOGIS

Abstract

Dinda Mulia Erdiastuty

Pendidikan Bahasa Daerah, FBS, UNESA, (dindamulia13@yahoo.com)

ABSTRAK

Jinis cerbung kang ngrembaka salah sawijine arupa cerbung sing ngandhut carita kanuragan. Carita kanuragan kasebut dumadi saka anane tradhisi olah kanuragan sing ngrembaka ing bebrayan Jawa. Salah sawijining cerbung kang ngandhut babagan olah kanuragan yaiku cerbung Pendhekar Kampung Pindhangan anggitane Imam H. Cerbung PKP kapilih ing panliten iki amarga caritane narik kawigaten yaiku ngenani tradhisi olah kanuragan kang pinunjul sajroning carita. Cerbung PKP uga durung nate ditliti sadurunge lan PKP iku mujudake asil karya sastra Jawa moderen sing kagolong anyar. Saliyane iku, cerbung kanuragan isih arang tinulis ing kalawarti. Tradhisi olah kanuragan sajroning carita kasebut sesambungan karo kahanan sosial masyarakat sajroning cerbung PKP. Anane rong perangan kang nyawiji mau narik kawigaten lan laras menawa katindakake panliten nganggo tinthingan sosio – antropologi. Bab kang dadi underaning panliten iki, yaiku: (1) wujud struktur sastra, mligine paraga lan pamaragan, (2) wujud tradhisi olah kanuragan kang ngrembaka ing masyarakat sajroning cerbung PKP, lan (3) kahanan sosial masyarakat ing cerbung PKP kang njalari tuwuhe tradhisi olah kanuragan. Adhedhasar underaning panliten kasebut, mula panliten iki nduweni ancas, yaiku: (1) ngandharake wujud struktur teks, mligine aspek paraga lan pamaragan, (2) ngandharake wujud tradhisi olah kanuragan kang ngrembaka ing masyarakat sajroning cerbung PKP, lan (3) ngandharake kahanan sosial masyarakat ing cerbung PKP kang njalari tuwuhe tradhisi olah kanuragan.

Panliten ngenani tradhisi olah kanuragan lan kahanan sosial sajroning cerbung PKP iki kalebu panliten kualitatif kang nggunakake metodhe deskriptif. Data sajroning panliten iki awujud tembung-tembung, frasa utawa ukara-ukara kang kajupuk saka cerbung PKP anggitane Imam H. sing kababar ing kalawarti Jaya Baya, edhisi No. 38 Mei 2012 nganti edhisi No. 06 Oktober 2012. Data kasebut dikumpulake mawa teknik studi kapustakan lan maca. Analisis data ing panliten iki yaiku kanthi analisis data kualitatif.

Asiling panliten nuduhake yen wujud struktur sastra, mligine paraga lan pamaragan dibedakake dadi loro adhedhasar saka pentinge paraga sajroning carita, yaiku paraga utama lan paraga tambahan. Paraga utama ana loro, yaiku Tony lan Pak Faizal. Paraga tambahan ana telu, yaiku Udin, Bardi, lan Wiwin. Wewujudan tradhisi olah kanuragan kayata (1) anane olah kanuragan, (2) ancase olah kanuragan, (3) piwulang agama islam sajroning olah kanuragan, (4) ngelmu kasekten, (5) carane antuk kasekten, (6) pusaka, (7) kapitayan, (8) ilmu gaib, lan (9) tradhisi saliyane olah kanuragan. Wujude kahanan sosial masyarakat sajroning PKP yaiku (1) pakaryan, (2) agama, (3) watak guyub rukun, (4) kenakalan pemudha, lan (5) kadurjanan.